لذت از تماشای خشونت در بازی‌های ویدئویی: یافته‌های علمی چه می‌گویند؟

ما انسان‌ها در زندگی واقعی از خشونت بیزاریم و از مواجهه با آن پرهیز می‌کنیم. اخبار جنایی و داستان‌های وحشتناک معمولاً تا مدت‌ها روحیه‌مان را تضعیف می‌کنند. همچنین، از افرادی که درگیری‌ها و دعواهای مداوم دارند، فاصله می‌گیریم و از محیط‌های پرتنش دوری می‌کنیم. با این حال، چرا وقتی صحبت از فیلم‌ها و بازی‌های ویدئویی می‌شود، مشتاقانه به تماشای صحنه‌های خشن و پرتنش می‌نشینیم و حتی از آن‌ها لذت می‌بریم؟ چه چیزی در این آثار وجود دارد که ما را به خود جذب می‌کند و چرا این نوع فیلم‌ها و بازی‌ها تا این اندازه محبوب هستند؟

این سوالات باعث شده‌اند تا بسیاری از دانشمندان و محققان علوم انسانی به بررسی و تحقیق در این زمینه بپردازند. آیا ما انسان‌ها واقعاً از ذات صلح‌طلب و بی‌آزار خود منحرف شده‌ایم و به دنبال بروز دادن یک جنبه تاریک‌تر از شخصیت‌مان هستیم؟ یا شاید تنها به دنبال تجربه‌ای غیرمعمول و هیجان‌انگیز هستیم که در زندگی واقعی امکان پذیر نیست؟

آیا جنایتکاران بالقوه‌ای هستیم؟

برخی ممکن است بپرسند که آیا تماشای خشونت در فیلم‌ها و بازی‌ها نشانه‌ای از تمایل ما به جنایت و خشونت در دنیای واقعی است؟ آیا این موضوع نشان‌دهنده‌ی وجود یک جنبه تاریک در شخصیت ما است که فقط منتظر یک فرصت مناسب برای بروز است؟ شاید حتی پای یک نوع بیماری روانی در میان باشد که باعث می‌شود ما از تماشای خشونت لذت ببریم. این سوالات، دانشمندان را به تحقیق و آزمایش در این زمینه واداشته‌است.

بررسی‌های علمی در مورد میل به تماشای خشونت

دانشمندان علوم انسانی سال‌هاست که به بررسی دلایل و تأثیرات تماشای خشونت در آثار نمایشی پرداخته‌اند. اما هنوز به یک توافق جمعی در این باره نرسیده‌اند و نظرات مختلفی در این زمینه وجود دارد. برخی معتقدند که تماشای خشونت می‌تواند نوعی کاتارسیس یا پالایش روانی باشد، یعنی افراد از طریق تماشای خشونت، احساسات منفی خود را تخلیه می‌کنند. برخی دیگر بر این باورند که تماشای مداوم خشونت می‌تواند حساسیت افراد نسبت به خشونت واقعی را کاهش دهد و آن‌ها را نسبت به رفتارهای خشن بی‌تفاوت کند.

تأثیرات احتمالی خشونت در بازی‌های ویدئویی و فیلم‌ها

یکی از جنبه‌های مهم این بحث، بررسی تأثیرات احتمالی خشونت در بازی‌های ویدئویی و فیلم‌ها بر رفتار مخاطبان است. آیا تماشای خشونت می‌تواند باعث افزایش رفتارهای خشن در زندگی واقعی شود؟ آیا افراد بعد از تماشای یک فیلم خشن، تمایل بیشتری به انجام رفتارهای خشونت‌آمیز پیدا می‌کنند؟ تحقیقات نشان داده‌اند که این موضوع بسیار پیچیده‌تر از آن است که به یک پاسخ ساده برسیم. برخی مطالعات نشان داده‌اند که تماشای خشونت می‌تواند باعث افزایش تحریک‌پذیری و پرخاشگری شود، در حالی که برخی دیگر به این نتیجه رسیده‌اند که تماشای خشونت لزوماً منجر به افزایش رفتارهای خشن نمی‌شود و ممکن است حتی اثرات آرام‌بخش داشته باشد.

تفاوت افراد در میزان رغبت به آثار نمایشی خشن

یکی دیگر از جنبه‌های مهم این بحث، تفاوت افراد در میزان رغبت به تماشای خشونت است. چرا برخی افراد بیشتر از دیگران به تماشای فیلم‌ها و بازی‌های خشن علاقه دارند؟ آیا این تفاوت‌ها ناشی از عوامل ژنتیکی، تربیتی یا تجربی است؟ پژوهش‌ها نشان داده‌اند که عوامل مختلفی می‌توانند بر این مسئله تأثیر بگذارند، از جمله شخصیت فرد، تجربیات زندگی، میزان استرس و فشارهای روانی و حتی وضعیت فرهنگی و اجتماعی.

خشونت در بازی‌های ویدئویی

یافته‌های علمی در مورد واکنش‌ها به خشونت در آثار نمایشی

خشونت در آثار نمایشی همواره موضوعی جنجال‌برانگیز بوده‌است. از یک سو، محبوبیت این نوع آثار و از سوی دیگر، نقدها و اعتراضات نسبت به آن‌ها، نشان‌دهنده‌ی واکنش‌های دوگانه و متناقض جامعه نسبت به نمایش خشونت است. مردم برای تماشای فیلم‌های خشن صف می‌کشند، در حالی که منتقدان سینمایی اغلب به این آثار امتیازهای پایینی می‌دهند و جامعه‌شناسان هشدار می‌دهند که عادی‌سازی خشونت از طریق آثار نمایشی می‌تواند پیامدهای منفی برای جامعه داشته باشد.

با این حال، به نظر می‌رسد که تمایل به تماشای خشونت در آثار نمایشی همچنان قوی است و سینماگران و سازندگان بازی‌های ویدئویی به خوبی از این تمایل استفاده می‌کنند. از دوران ابتدایی سینما، فیلم‌هایی مانند سرقت بزرگ قطار در سال ۱۹۰۳ تا امروز، همواره تلاش کرده‌اند تا مرزهای نمایش خشونت را جابه‌جا کنند و مخاطبان خود را با دوز بیشتری از خشونت مواجه سازند.

سایمون مک‌کارتی جونز، استاد روان‌شناسی بالینی

کوئنتین تارانتینو، کارگردان مشهور آمریکایی، همیشه به‌خاطر صحنه‌های خشونت‌آمیز فیلم‌هایش مورد انتقاد مخاطبان و منتقدان قرار گرفته و معمولاً در پاسخ می‌گوید: چیز دیگری ببینید! در سپتامبر ۲۰۲۱، وقتی بیش از ۱۰۰ میلیون نفر سریال خشن نتفلیکس، «بازی مرکب» را تماشا کردند، «سایمون مک‌کارتی جونز»، استاد روان‌شناسی بالینی و عصب‌روان‌شناسی درکالج ترینیتی دوبلین، به بهانه استقبال گسترده از این سریال، پژوهشی درباره دلایل تمایل به تماشای محتوای خشونت‌آمیز انجام داد.

شبیه‌سازی تهدید

یک نظریه می‌گوید تماشای خشونت، میل به پرخاشگری را کاهش می‌دهد، اما شواهد قوی برای این ادعا وجود ندارد. یافته‌های جدیدتر از مطالعات فیلم‌های ترسناک نشان می‌دهد مخاطبان فیلم‌های خشن به سه دسته تقسیم می‌شوند: گروه اول معتادان آدرنالین هستند که از تجربه‌های جدید و احساسات شدید لذت می‌برند و تماشای خشونت باعث افزایش ترشح آدرنالین در آنها می‌شود. گروه دوم، افرادی هستند که از دیدن رنج دیگران لذت می‌برند؛ سادیست‌ها بیشتر از حد معمول درد دیگران را حس می‌کنند و از آن لذت می‌برند. گروه سوم، کسانی هستند که از تماشای خشونت برای یادگیری استفاده می‌کنند. این گروه، مانند معتادان آدرنالین، از تماشای ترس و خشونت احساسات شدیدی را تجربه می‌کنند اما نه با لذت، بلکه برای آمادگی در برابر موقعیت‌های بالقوه خشونت‌آمیز.

تلاش برای فهم خشونت در دنیای واقعی

در سال ۲۰۱۳، محققان دانشگاه‌های آگزبورگ و ویسکانسین مدیسون، رفتار گروهی از افراد را بررسی کردند تا بفهمند آیا علاقه به فیلم‌ها و بازی‌های خشن به دلیل تمایل به ابراز خشونت است یا انگیزه‌های دیگری دارد. ۴۸۲ شرکت‌کننده از آلمان و ایالات‌متحده تریلرهای فیلم‌هایی با درجات خشونت مختلف را تماشا کردند و به سوالاتی درباره علاقه به تماشای بقیه فیلم و میزان تأمل‌برانگیز بودن آن پاسخ دادند.

فیلم‌های خشن برخلاف جنایات واقعی، دارای شروع و پایان هستند و درباره علل وقوع جنایت توضیح می‌دهند. آنچه مخاطب را جذب می‌کند، روند کشف و توضیح است.

موضوع صرفا دیدن خشونت نیس

در فیلم‌های خشن، موضوع صرفا دیدن خشونت نیست، بلکه فهم دلایل پشت آن اهمیت دارد. به عنوان مثال در فیلم بیل را بکش، مسئله انتقام از منشأ ظلم مطرح است، نه صرفا نمایش خشونت. یا در «جان ویک»، محبوبیت شخصیت جان به‌دلیل جنگیدنش در دنیای مملو از خشونت و جنایت است. نظریه میوه ممنوعه نیز می‌گوید خشونت به دلیل ممنوعیت اجتماعی جذاب است و فیلم‌سازها با هشدار درباره خشونت فیلم‌ها، عملاً مخاطبان را تحریک می‌کنند.

انگیزه‌های سیاسی و رسانه‌ای

شرکت‌های رسانه‌ای ممکن است خشونتی را ارائه کنند که مخاطبان واقعاً به آن نیاز ندارند. نقش فشارهای گروهی، سیاسی و ایدئولوژیک در تشویق به نمایش خشونت نیز باید در نظر گرفته شود. به عنوان مثال، دولت آمریکا از هالیوود سود می‌برد و بر آن تأثیرگذار است. نمایش خشونت می‌تواند باعث رضایت افراد از سیاست‌های دولت شود و حمایت از مشروعیت قدرت و خشونت دولت را افزایش دهد. با این حال، تماشای خشونت ممکن است موجب انفصال از دنیای واقعی شود. فیلم‌ها و بازی‌ها درباره تأثیر واقعی خشونت بر روی بدن انسان نیز دروغ می‌گویند و حقیقت خشونت را به‌طور متفاوتی جلوه می‌دهند. بنابراین، همه باید آگاه باشند که خشونت روی صفحه نمایش تا چه اندازه با خشونت در دنیای واقعی متفاوت است.

نتیجه‌گیری

در نهایت، میل به تماشای خشونت در آثار نمایشی یک پدیده پیچیده و چندوجهی است که نیاز به بررسی‌های دقیق‌تر و بیشتری دارد. هرچند تاکنون توضیح مشخصی که بر سر آن اتفاق‌نظر جمعی وجود داشته باشد، ارائه نشده است، اما تحقیقات و نظریه‌پردازی‌ها به ما کمک می‌کنند تا از ابعاد مختلف به این مسئله بنگریم و بهتر بفهمیم چرا برخی از ما از تماشای خشونت لذت می‌بریم و چگونه این تمایل می‌تواند بر رفتار و روان ما تأثیر بگذارد. فکر‌می‌کنید بازی کلش آف کلنز در دسته بازی‌های خشن قرار می‌گیرد؟

سوالات متداول

تماشای خشونت در بازی‌های ویدئویی و تأثیرات آن بر روی بازیکنان موضوعی پرطرفدار و بحث‌برانگیز است. یافته‌های علمی متعددی در این زمینه انجام شده است که به جنبه‌های مختلف این موضوع پرداخته‌اند. در ادامه، به برخی از سوالات متداول درباره لذت از تماشای خشونت در بازی‌های ویدئویی و نتایج تحقیقات علمی مرتبط با آنها پرداخته می‌شود:

• چرا برخی افراد از تماشای خشونت در بازی‌های ویدئویی لذت می‌برند؟

تحقیقات نشان می‌دهد که دلایل مختلفی برای لذت بردن از خشونت در بازی‌های ویدئویی وجود دارد. برخی از این دلایل شامل تخلیه استرس، تجربه هیجان و آدرنالین، و احساس قدرت و تسلط است. بازی‌های خشونت‌آمیز به برخی افراد امکان می‌دهند تا احساسات و هیجانات خود را در یک محیط کنترل‌شده و بدون پیامدهای واقعی تخلیه کنند.

• آیا تماشای خشونت در بازی‌های ویدئویی می‌تواند منجر به افزایش رفتار خشونت‌آمیز در دنیای واقعی شود؟

این موضوع مورد بحث بسیاری از محققان قرار گرفته است. برخی مطالعات نشان داده‌اند که ممکن است ارتباطی بین تماشای خشونت در بازی‌های ویدئویی و افزایش رفتارهای خشونت‌آمیز در برخی افراد وجود داشته باشد، اما این ارتباط اغلب پیچیده و غیرمستقیم است. عواملی مانند محیط خانوادگی، ویژگی‌های شخصیتی، و تأثیرات اجتماعی نیز نقش مهمی در این رابطه دارند.

• آیا بازی‌های خشونت‌آمیز می‌توانند فوایدی هم داشته باشند؟

بله، برخی تحقیقات نشان داده‌اند که بازی‌های ویدئویی خشونت‌آمیز می‌توانند فوایدی نیز داشته باشند. این فواید شامل بهبود مهارت‌های تصمیم‌گیری، افزایش هماهنگی چشم و دست، و تقویت توانایی‌های حل مسئله است. بازی‌ها می‌توانند محیطی را فراهم کنند که در آن بازیکنان به طور استراتژیک فکر کنند و مهارت‌های خود را تقویت کنند.

• آیا تفاوتی بین تأثیرات بازی‌های ویدئویی خشونت‌آمیز بر کودکان و بزرگسالان وجود دارد؟

بله، تفاوت‌های قابل‌توجهی بین تأثیرات بازی‌های خشونت‌آمیز بر کودکان و بزرگسالان وجود دارد. کودکان به دلیل درک محدودتر و تأثیرپذیری بیشتر، ممکن است نسبت به بزرگسالان بیشتر تحت تأثیر قرار گیرند. بنابراین، بسیاری از محققان و متخصصان توصیه می‌کنند که والدین و سرپرستان بر محتوای بازی‌هایی که کودکان بازی می‌کنند نظارت داشته باشند.